بازگشت
اختلالات ریتم سیرکادین (Circadian Rhythm Disorders)
ریتم سیرکادین یا ریتم شبانه روزی یک چرخه تقریبا ۲۴ ساعته در فرایندهای شیمیایی، فیزیولوژیکی یا رفتاری موجودات زنده است.
خواب، بیداری، تولید هورمون ها ،غذا خوردن و هضم غذا، دمای بدن و عملکرد ارگانها از این چرخه تبعیت می کنند مثلا برخی هورمونها در شب و برخی در روز ترشح می شوند.
مطالعه ریتم سیرکادین، ساعت های بیولوژیکی (chronobiology) نامیده می شود.
ساعتهای بیولوژیکی دستگاه زمانبندی ذاتی ارگانیسم هستند که تقریباً در هر بافت و اندام یافت می شوند و ریتم های سیرکادین را ایجاد می کنند و زمان بندی آنها را تنظیم می کنند.
سیگنال های محیط هم که مهمترین آن نور است روی تنظیم ریتم سیرکادین تأثیر می گذارد.
ریتم سیرکادین به تعیین الگوی خواب ما کمک می کند. ساعت اصلی بدن یا هسته سوپراکیاسماتیک (SCN) در هیپوتالاموس تولید ملاتونین را کنترل می کند ، هورمونی که باعث خواب آلودگی شما می شود. SCN اطلاعاتی راجع به نور ورودی از عصب بینایی دریافت کرده و به مغز منتقل می کند. هنگامی که نور کمتری وجود دارد (مانند شب) هسته سوپراکیاسماتیک به مغز می گوید ملاتونین بیشتری بسازد تا خواب آلود شوید.
اگر برنامه های فردی شما با ساعت بیولوژیک بدنتان هماهنگ نباشد به احتمال زیاد دچار اختلال خواب خواهید شد.
اختلالات خوابی که در نتیجه تغییر در سیستم سیرکادین یا عدم هماهنگی بین محیط بیرونی با سیکل خواب و بیداری فرد به وجود می آید شامل:
- اختلال ناشی از شیفت کاری در افراد با شیفت های کاری چرخشی یا شب کار.
- اختلال ناشی از مسافرت هوایی به صورت بیخوابی یا خواب آلودگی در چند روز اول مسافرت به شرق یا غرب ( پرواززدگی، jet lag ).
- اختلال فاز خواب و بیداری تاخیری به صورتی که فرد دیرتر از بقیه خوابیده و دیرتر هم بیدار میشود که در افراد جوان شایعتر است.
- اختلال فاز خواب و بیداری زودرس به صورتی که فرد زودتر از بقیه خوابیده و زودتر هم بیدار میشود که در افراد مسن شایعتر است.
- اختلال ریتم خواب و بیداری نامنظم که در افراد با زوال عقل ( دمانس) شایعتر است.
- اختلال ریتم خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته که در افراد نابینا به علت عدم دریافت نور محیط دیده میشود.
برای تشخیص اختلالات ریتم سیرکادین ( شبانه روزی) نیاز به بررسی زمانهای خواب و بیداری به مدت حداقل یک تا دو هفته با توجه به گزارشهای خود بیمار یا گزارش اکتی گرافی است.
